Dinka Translation by Giir Biar, August 29, 2009
Dhöl Bë Raan Rot Tiit Tënë Juan Kwany Pinyic:
Lök ë Cin
Kök cï göt piiny kë aa dhöl bë keek aa biothiic të cï Juän Chath Nhial kënë yï dɔm.
Lök ë Cin: Yenë kë tweŋ
Lök bï raan ë cin lɔɔk ku tiit kökrac wei ye cin yen ee dhöl tweŋ bë raan rɔ̈t tiit ku bï juän kwany pinyic kënë cï dɔm. Mïth ë Juän Chäth Nhial aa lëw ku bïk pïïr ä cin kö tënë yul ka dhyec ku pïïr kë tënë nïïn ka row ë cinic. Ku ene wët cï lök ë cin cɔl a cï yic piɔl ë rin bë raan rot tiit ka piol gwöp.
Cuthcuth ä Cin ë Kedegic Alkööl
Cuthcuth ë cin ë kedegic Älkööl ë dhöl poth ku bï raan e cin thɛɛk ë kökrɛc. Kë bï raan ë cin cɔth ë kedegic Alkööl aŋwën tënë kë bï raan ë cin lɔɔk (na cɔk aa lɔn lɔɔgënë cin ë thäbun aakëëm, ka cuthcuth ë cin ë këdegic Alkööl aŋɔ̈t ë ŋwën) ee rin cï raan achwɔl tïëŋ ye cin. Wët dët tɔ̈ thïn aya, të cï raan cin cwɔl, ka lëw ku bë raan ë cin lɔɔk ë pïu ku thäbun. Të cineen pïu tɔ̈ thïn, ka raan a lëu ku bë bïthkïïr tïɔp lɔ̈ɔ̈m ku kɔn ë cin wuuny ku jɔl ë cin cɔth ë këdegic Alkööl.
Lök ë Cin
Mïïth ë twɛnytwɛny aa rɔ̈t kaak ë kɔc cin ku kaa lëw bë ke laak wei ë pïu ku wuuny raan ë cin. Të cï cin cwɔl, kä dhiɛl lɔɔk ë thäbun ë maathura thok.
Ee nɛn lɛ̈w bë ke cin dhiɛl tiɛt nyin thïn acwɔl
Cin a ye dhiɛl lɔɔk ku tiit nyin thïn acwɔl të cï yïn:
· Të pɔc Yïn raan twany mɔ̈ɔ̈th, tëmɛn, të pɔɔc yïn jäl ë raan twäny lɔ̈ɔ̈m
· Të pɔc yïn kä raan dek twɛytwɛny ë yɔ̈kyɔ̈ɔ̈k kwany
· Të gwiir yïn mïɛ̈th, tëmɛn, të le yïn cam
· Të pɔc yïn raan twany wuuny gwɔ̈p ( cïmën bïn: bïn raan twany thɔɔny ɣum, tëmɛn të cï raan twany lɔ roor, tëmɛn të lɔɔk yïn tëtök yic) lɔɔk yï cin të le yïn londɛ̈t lɔi.
· Të tɛ̈w yïn ka glob (kë dhye e cwɔth kɔc cin të lɔk ë yin) ku jɔla të pɔc yïn ka cwöth bei
· Të pɔc yïn lɔ roor, tëmɛn lɔ laac, tëmɛn të thɔɔny yïn yë Ɣum.
· Të cï aakïïm yë dëw gwɔ̈p
· Të cï yïn kɔ̈k cït athwɔ̈ɔ̈r, lwɛɛth, riɛm ku kwat kë bö bei ë gwɔ̈p yic (cin aa ye dhiɛl lɔɔk ë thäbun ë mathura thɔk)
· Të cïn kɔ̈ɔ̈k ë raan twany gɔɔt.
Kɔ̈k kɔc rïäc të kɛ̈n ke cin tiɛt nyin thïn acwɔl
Kɔ̈k bɔ̈ kë aa kɔ̈k kɔc cɔl a kë lɔɔk kë cin ë nyinic:
· Ë rin a lëw ku ba të tɔ̈k ë ran dɛ̈t gɔt yic, tëmɛn alëw ku bë ya but ë randët een ca gɔt ka kuc, kä lëw ku bï Ɣɔk
· Riöp: Kɔc kɔ̈k aa riöp ken pɔ̈l bïk cwar bë 3-4 mm (1/4 inc) wɔ̈r, ku riöp bär aariliic ku bë ke lɔɔk, ku jɔla mïth ä twɛytwɛny aa thian thïn
· Riöp cë ke gwïïr ku tɔc keek, këga yic cɛ̈n acwɔl
· Riöp ë dhye ee diär ke piöth ë ke cin aa cï lëw bï raan luï panakïïm ka ceŋ yë cin ka lui, ë rin ee mïth ë twɛytwɛny ë dhye cï keek ë tïŋ thian alɔŋthïn
· Jɔth: Jɔth aa cï lëw ku bï raan luï panakïïm ke ceŋ të luyen, ë rin mïth ë twɛytwɛny aalëw ku bïk thian thïn, dɛ̈t aya, jɔth aa lëw ku bïk glob dhye ë ceŋ kɔcin reetïc ku cɔl raan a gɔt twɛytwɛny yiic
Kɔ̈ɔ̈k acwɔl tiɛt nyin thïn
Këdegic Alkööl ee ka cin wɛɛc:
· A tɔ̈ tweŋ apɛi ku bë cin wɛɛc ë këdegic Alkööl ë rin e yen acwɔl tiɛt wei
· Ee mïth ë twɛytwɛny nɔ̈k kɔc cin
· Ë rin dek yenic 60-90% Alkööl
· A cï lëw ku bë liäp kek pïu
· A degic kë cɔl (emɔllient) ku e kën dël cɔl acï nywany të degen kë ce ŋwet.
· A piɔlic ku ace kɔc ë gɔ̈ɔ̈w cëmɛ̈n ë lɔ̈k ë cin ë thabun ë mathura thok
Thäbun ayɔ̈k ë dhye ee kɔc ke cin lɔɔk:
· Cin a yë dhiɛl lak piny ë mathura ë pïu miɛt wɛ̈i
· Duk nhom mɛ̈r ku ba wɛ̈nth ë thäbun gɔt acwɔl, ë rin lëw bë raan dɛ̈t ë bɛn gɔt
· Thäbun la roŋroŋ acï lëu ku bï raan luï panakïïm e cin coth, ë rin aye acwɔl döŋ ye kɔ̈w. Na wïc ku bïn yë cin coth, ka duk cɔl a lë raandët cë yïn lwɔ̈i
· Thäbun aakïïm ë dhye ë mïth twɛytwɛny nɔ̈k alëw ku bïn ë cin lɔɔk të lui yïn tën aakïïm kɔc rɛɛtic, tëmɛn, të twɛny kɔc thïn
Tɛ̈ɛ̈t Den ee ye lɛ̈u thïn
Këdegic Alkööl ee ka cin wɛɛc:
· Bɛ̈i ë jɔth bei abën, ë rin jɔth aa mïth ë twɛytwɛny thiaan ku aa riliic ku bë ke lɔɔk
· Dhiɛl ë cin ku tiɛt wei acwɔl ku na cïk cwɔl, ka lɔk keek cï mën cï dhɔ̈l ë lɔ̈k ë cin nywɔth thin.
· Nhiaj ëthäbun aakïïm yï cin a ba cin thiäŋ arak rɔw ku jɔl yï cin lɔk.
· Coth yï cin ë thäbun aakïïm ku mat rïɔ̈p nhïïm thïn, ku kɛm ë cin, ë rin aa keek ɣɔ̈n riliic ku bïk rɔ̈t lɔɔk
· Coth yï cin ë thäbun aakïïm të cït tënë ë kɛm ka 15-20 agut të bï thäbun dwët dɔ̈w yï cin
* Cɔl ayï kɔn cin koth të cin ke lɔɔk ku jɔl kɔ̈k ë raan twäny gɔɔt, Ku alɛ̈w ba jal luï panakïïm.
Lɔ̈ɔ̈k ë cin:
· Bɛ̈i ë jɔth beï abën, ë rin jɔth aa mïth ë twɛytwɛny thiaan ku ariliic ku bë ke lɔɔk
· Lɔk ë cin ë pïu mor thook (ku aa cë pïu tuc) ë rïn pïu tuc aa cin cɔl akooth wei ku cɔɔl apiɔlic ku bë nywany.
· Lɔk ë cin ë thäbun aa yɔ̈k tëmɛn ka ye thäbun aakïïm. Thäbun la roŋroŋ acï lëw ku bï raan luï panakïïm e cin coth, ë rin ayee acwɔl döŋ yë kɔ̈w. Na wïc ku bï yïn ë cin coth, ka duk col a le raandët ce yïn lwɔ̈ï
· Coth ë cin ë thäbun aakïïm të cït tënë ë kɛm ka 15 agut të bï yen dwët dɔ̈w yï cin. Mat ë riɔ̈p thïn ku cin köw. Mïth ë twɛytwɛny aa thow të cï keek coth tën cït tënë kɛm ka 15
· Coth yë cin ka laak wei, ë rïn na cɔl adöw yï cin, ka cɔl a cin nywäny ku cɔl yïn ä ɣɔk
· Wuny ë cin ë pepartawel ka läänë, ë rin na bɛn coth apɛi, ka ben cin cɔl a nywany
· Cɔl makana dhye kɔc kooth cin a thyɔ̈ɔ̈k thok ërin bë yen mïth ë twɛytwɛny cɔl ä ke cë dhɔk yï cin. Makana poth ee makana dhye cïn kënë ye thiɔ̈k thɔk.
Të Degen Kë Wïc Ba Thiëc,
Ka yï lɔ ë wɛpthait bɔ̈ kënë
www.health.gov.on.ca/pandemic
Tëmɛn ka yï yup telepun ë Health Care Provider’s toll-free at 1 866 212-2272
Lök ë Cin
Kök cï göt piiny kë aa dhöl bë keek aa biothiic të cï Juän Chath Nhial kënë yï dɔm.
Lök ë Cin: Yenë kë tweŋ
Lök bï raan ë cin lɔɔk ku tiit kökrac wei ye cin yen ee dhöl tweŋ bë raan rɔ̈t tiit ku bï juän kwany pinyic kënë cï dɔm. Mïth ë Juän Chäth Nhial aa lëw ku bïk pïïr ä cin kö tënë yul ka dhyec ku pïïr kë tënë nïïn ka row ë cinic. Ku ene wët cï lök ë cin cɔl a cï yic piɔl ë rin bë raan rot tiit ka piol gwöp.
Cuthcuth ä Cin ë Kedegic Alkööl
Cuthcuth ë cin ë kedegic Älkööl ë dhöl poth ku bï raan e cin thɛɛk ë kökrɛc. Kë bï raan ë cin cɔth ë kedegic Alkööl aŋwën tënë kë bï raan ë cin lɔɔk (na cɔk aa lɔn lɔɔgënë cin ë thäbun aakëëm, ka cuthcuth ë cin ë këdegic Alkööl aŋɔ̈t ë ŋwën) ee rin cï raan achwɔl tïëŋ ye cin. Wët dët tɔ̈ thïn aya, të cï raan cin cwɔl, ka lëw ku bë raan ë cin lɔɔk ë pïu ku thäbun. Të cineen pïu tɔ̈ thïn, ka raan a lëu ku bë bïthkïïr tïɔp lɔ̈ɔ̈m ku kɔn ë cin wuuny ku jɔl ë cin cɔth ë këdegic Alkööl.
Lök ë Cin
Mïïth ë twɛnytwɛny aa rɔ̈t kaak ë kɔc cin ku kaa lëw bë ke laak wei ë pïu ku wuuny raan ë cin. Të cï cin cwɔl, kä dhiɛl lɔɔk ë thäbun ë maathura thok.
Ee nɛn lɛ̈w bë ke cin dhiɛl tiɛt nyin thïn acwɔl
Cin a ye dhiɛl lɔɔk ku tiit nyin thïn acwɔl të cï yïn:
· Të pɔc Yïn raan twany mɔ̈ɔ̈th, tëmɛn, të pɔɔc yïn jäl ë raan twäny lɔ̈ɔ̈m
· Të pɔc yïn kä raan dek twɛytwɛny ë yɔ̈kyɔ̈ɔ̈k kwany
· Të gwiir yïn mïɛ̈th, tëmɛn, të le yïn cam
· Të pɔc yïn raan twany wuuny gwɔ̈p ( cïmën bïn: bïn raan twany thɔɔny ɣum, tëmɛn të cï raan twany lɔ roor, tëmɛn të lɔɔk yïn tëtök yic) lɔɔk yï cin të le yïn londɛ̈t lɔi.
· Të tɛ̈w yïn ka glob (kë dhye e cwɔth kɔc cin të lɔk ë yin) ku jɔla të pɔc yïn ka cwöth bei
· Të pɔc yïn lɔ roor, tëmɛn lɔ laac, tëmɛn të thɔɔny yïn yë Ɣum.
· Të cï aakïïm yë dëw gwɔ̈p
· Të cï yïn kɔ̈k cït athwɔ̈ɔ̈r, lwɛɛth, riɛm ku kwat kë bö bei ë gwɔ̈p yic (cin aa ye dhiɛl lɔɔk ë thäbun ë mathura thɔk)
· Të cïn kɔ̈ɔ̈k ë raan twany gɔɔt.
Kɔ̈k kɔc rïäc të kɛ̈n ke cin tiɛt nyin thïn acwɔl
Kɔ̈k bɔ̈ kë aa kɔ̈k kɔc cɔl a kë lɔɔk kë cin ë nyinic:
· Ë rin a lëw ku ba të tɔ̈k ë ran dɛ̈t gɔt yic, tëmɛn alëw ku bë ya but ë randët een ca gɔt ka kuc, kä lëw ku bï Ɣɔk
· Riöp: Kɔc kɔ̈k aa riöp ken pɔ̈l bïk cwar bë 3-4 mm (1/4 inc) wɔ̈r, ku riöp bär aariliic ku bë ke lɔɔk, ku jɔla mïth ä twɛytwɛny aa thian thïn
· Riöp cë ke gwïïr ku tɔc keek, këga yic cɛ̈n acwɔl
· Riöp ë dhye ee diär ke piöth ë ke cin aa cï lëw bï raan luï panakïïm ka ceŋ yë cin ka lui, ë rin ee mïth ë twɛytwɛny ë dhye cï keek ë tïŋ thian alɔŋthïn
· Jɔth: Jɔth aa cï lëw ku bï raan luï panakïïm ke ceŋ të luyen, ë rin mïth ë twɛytwɛny aalëw ku bïk thian thïn, dɛ̈t aya, jɔth aa lëw ku bïk glob dhye ë ceŋ kɔcin reetïc ku cɔl raan a gɔt twɛytwɛny yiic
Kɔ̈ɔ̈k acwɔl tiɛt nyin thïn
Këdegic Alkööl ee ka cin wɛɛc:
· A tɔ̈ tweŋ apɛi ku bë cin wɛɛc ë këdegic Alkööl ë rin e yen acwɔl tiɛt wei
· Ee mïth ë twɛytwɛny nɔ̈k kɔc cin
· Ë rin dek yenic 60-90% Alkööl
· A cï lëw ku bë liäp kek pïu
· A degic kë cɔl (emɔllient) ku e kën dël cɔl acï nywany të degen kë ce ŋwet.
· A piɔlic ku ace kɔc ë gɔ̈ɔ̈w cëmɛ̈n ë lɔ̈k ë cin ë thabun ë mathura thok
Thäbun ayɔ̈k ë dhye ee kɔc ke cin lɔɔk:
· Cin a yë dhiɛl lak piny ë mathura ë pïu miɛt wɛ̈i
· Duk nhom mɛ̈r ku ba wɛ̈nth ë thäbun gɔt acwɔl, ë rin lëw bë raan dɛ̈t ë bɛn gɔt
· Thäbun la roŋroŋ acï lëu ku bï raan luï panakïïm e cin coth, ë rin aye acwɔl döŋ ye kɔ̈w. Na wïc ku bïn yë cin coth, ka duk cɔl a lë raandët cë yïn lwɔ̈i
· Thäbun aakïïm ë dhye ë mïth twɛytwɛny nɔ̈k alëw ku bïn ë cin lɔɔk të lui yïn tën aakïïm kɔc rɛɛtic, tëmɛn, të twɛny kɔc thïn
Tɛ̈ɛ̈t Den ee ye lɛ̈u thïn
Këdegic Alkööl ee ka cin wɛɛc:
· Bɛ̈i ë jɔth bei abën, ë rin jɔth aa mïth ë twɛytwɛny thiaan ku aa riliic ku bë ke lɔɔk
· Dhiɛl ë cin ku tiɛt wei acwɔl ku na cïk cwɔl, ka lɔk keek cï mën cï dhɔ̈l ë lɔ̈k ë cin nywɔth thin.
· Nhiaj ëthäbun aakïïm yï cin a ba cin thiäŋ arak rɔw ku jɔl yï cin lɔk.
· Coth yï cin ë thäbun aakïïm ku mat rïɔ̈p nhïïm thïn, ku kɛm ë cin, ë rin aa keek ɣɔ̈n riliic ku bïk rɔ̈t lɔɔk
· Coth yï cin ë thäbun aakïïm të cït tënë ë kɛm ka 15-20 agut të bï thäbun dwët dɔ̈w yï cin
* Cɔl ayï kɔn cin koth të cin ke lɔɔk ku jɔl kɔ̈k ë raan twäny gɔɔt, Ku alɛ̈w ba jal luï panakïïm.
Lɔ̈ɔ̈k ë cin:
· Bɛ̈i ë jɔth beï abën, ë rin jɔth aa mïth ë twɛytwɛny thiaan ku ariliic ku bë ke lɔɔk
· Lɔk ë cin ë pïu mor thook (ku aa cë pïu tuc) ë rïn pïu tuc aa cin cɔl akooth wei ku cɔɔl apiɔlic ku bë nywany.
· Lɔk ë cin ë thäbun aa yɔ̈k tëmɛn ka ye thäbun aakïïm. Thäbun la roŋroŋ acï lëw ku bï raan luï panakïïm e cin coth, ë rin ayee acwɔl döŋ yë kɔ̈w. Na wïc ku bï yïn ë cin coth, ka duk col a le raandët ce yïn lwɔ̈ï
· Coth ë cin ë thäbun aakïïm të cït tënë ë kɛm ka 15 agut të bï yen dwët dɔ̈w yï cin. Mat ë riɔ̈p thïn ku cin köw. Mïth ë twɛytwɛny aa thow të cï keek coth tën cït tënë kɛm ka 15
· Coth yë cin ka laak wei, ë rïn na cɔl adöw yï cin, ka cɔl a cin nywäny ku cɔl yïn ä ɣɔk
· Wuny ë cin ë pepartawel ka läänë, ë rin na bɛn coth apɛi, ka ben cin cɔl a nywany
· Cɔl makana dhye kɔc kooth cin a thyɔ̈ɔ̈k thok ërin bë yen mïth ë twɛytwɛny cɔl ä ke cë dhɔk yï cin. Makana poth ee makana dhye cïn kënë ye thiɔ̈k thɔk.
Të Degen Kë Wïc Ba Thiëc,
Ka yï lɔ ë wɛpthait bɔ̈ kënë
www.health.gov.on.ca/pandemic
Tëmɛn ka yï yup telepun ë Health Care Provider’s toll-free at 1 866 212-2272
This fact sheet provides guidelines on hand hygiene during an influenza pandemic.
Hand Hygiene: The Best Defence
Proper hand hygiene is the cornerstone of infection prevention and control during an influenza pandemic. Influenza viruses can live on hands for up to five minutes and on hard surfaces for up to two days. Therefore, it is critical that you clean your hands often to keep yourself and others healthy.
Alcohol-Based Hand Rub
Alcohol-based hand rub is the preferred method for decontaminating hands. Using alcohol-based hand rub is better than washing hands (even with an antibacterial soap) when hands are not visibly soiled. However, hand washing with soap and running water must be performed when hands are visibly soiled. If running water is not available, use moistened towelettes to remove the visible soil, followed by alcohol-based hand rub.
Hand Washing
Most transient bacteria present on the hands are removed during the mechanical action of washing, rinsing and drying hands. Hand washing with soap and running water must be performed when hands are visibly soiled.
When Should Hand Hygiene Be Performed?
Hand hygiene must be performed:
• Before and after contact with a patient.
• Before performing invasive procedures.
• Before preparing, handling, serving or eating food.
• After care involving the body fluids of a patient (e.g., assisting patient to blow nose, toileting the patient or doing wound care) and before moving to another activity.
• Before putting on and after taking off gloves.
• After personal body functions, such as using the toilet or blowing one’s nose.
• Whenever a health care provider is in doubt about the necessity for doing so.
• When hands accidentally come into contact with secretions, excretions, blood and body fluids (hands must be washed with soap and running water).
• After contact with items in the patient’s environment.
Factors That Influence Hand Hygiene
The following factors influence the effectiveness of hand hygiene:
• Condition of the skin: intact skin vs. presence of dermatitis, cracks, cuts or abrasions
• Nails: natural nails more than 3-4 mm (1/4-inch) long are difficult to clean, can pierce gloves and harbour more microorganisms than short nails.
• Only nail polish in good condition is acceptable.
• Artificial nails or nail enhancements are not to be worn by those giving patient care as they have been implicated in the transfer of microorganisms.
• Jewellery: rings and bracelets hinder hand hygiene, and should not be worn for patient contact; rings increase the number of micro-organisms present on hands and increase the risk of tears in gloves.
Hand Hygiene Agents
Alcohol-based hand rubs:
• Are recommended to routinely decontaminate hands in clinical situations when hands are not visibly soiled.
• Provide for a rapid kill of most transient microorganisms.
• Contain a variety of alcohols in concentrations from 60 to 90 per cent.
• Are not used with water.
• Contain emollients to reduce skin irritation.
• Are less time consuming than washing with soap and water.
Liquid or foam soap:
• soap must be dispensed in a disposable pump dispenser
• soap containers are not to be topped up, as there is a risk of contamination
• bar soaps are not acceptable in health care settings except for individual client/patient/resident personal use.
• antibacterial soaps may be used in critical care areas such as ICU, or in other areas where invasive procedures are performed.
Techniques
Alcohol-based hand rub:
• Remove hand and arm jewellery. Jewellery is very hard to clean, and hides bacteria and viruses from the antiseptic action of the alcohol.
• Ensure hands are visibly clean (if soiled, follow hand washing steps).
• Apply between one to two full pumps of product, or squirt a loonie-sized amount, onto one palm.
• Spread product over all surfaces of hands, concentrating on finger tips, between fingers, back of hands, and base of thumbs. These are the most commonly missed areas.
• Rub hands until product is dry*. This will take a minimum of 15 to 20 seconds if sufficient product is used.
* Hands must be fully dry before touching the patient or patient’s environment/equipment for the hand rub to be effective and to eliminate the extremely rare risk of flammability in the presence of an oxygen-enriched environment.
Hand washing:
• Remove hand and arm jewellery. Jewellery is very hard to clean, and hides bacteria and viruses from the mechanical action of the washing.
• Wet hands with warm (not hot) water. Hot water is hard on the skin, and will lead to dryness.
• Apply liquid or foam soap. Do not use bar soap in health care settings as it may harbour bacteria that can then be spread to other users.
• Vigorously lather all surfaces of hands for a minimum of 15 seconds. Removal of transient or acquired bacteria requires a minimum of 15 seconds mechanical action. Pay particular attention to finger tips, between fingers, backs of hands and base of the thumbs. These are the most commonly missed areas.
• Using a rubbing motion, thoroughly rinse soap from hands. Residual soap can lead to dryness and cracking of skin.
• Dry hands thoroughly by blotting hands gently with a paper towel. Rubbing vigorously with paper towels can damage the skin.
• Turn off taps with paper towel, to avoid recontamination of your hands (Note: If hand air dryers are used, hands-free taps are necessary).
